-
1 форма
ж1) ( внешнее очертание) форма, күренеш2) (устройство, структура; вид, тип чего-л.) форма, төзелеш; төр3) иск.; лит. ( жанр) форма4) лингв. форма5) (приспособление, шаблон) калып, форма6) ( образец) форма; рәвеш7) форма, форма киеме•- соблюсти форму -
2 высший
-ая; -ее1) превосх. ст. от высокий2) югары; иң югарывысшие органы государственной власти и управления — дәүләт властеның һәм идарә итүнең югары органнары
• -
3 деформироваться
1) сов.; несов. формасы үзгәрү2) несов.; страд. от деформировать -
4 картель
-
5 кристальный
-ая; -ое1) уст. кристалл...ы2) перен. үтә күренмәле3) перен. саф, пакь, саф күңелле -
6 милицейский
-
7 на-
1) фигыльләр ясый; аның мәгънәләре татар теленә түбәндәгечә тәрҗемә ителәа) "бәрелү" фигыле ярдәмендәб) "өстенә", "күп булып", "бик күп" сүзләре ярдәмендә яки төп фигыльне тәрҗемә итү юлы беләннамёрзнуть — [өстенә] кату, күп булып кату
насохнуть — [өстенә] ябышып кибү
в) "берникадәр", "күп итеп", "бик күп" сүзләре, шулай ук "кую" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендәнабрать ягод — ( берникадәр) җиләк җыю
настирать белья — ( берникадәр) кер юып кую
г) "бик яхшы", "бик әйбәт", "яхшылап", "әйбәтләп", "яхшы гына", "әйбәт кенә" сүзләре, шулай ук "кую" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендәд) "-ся" кисәкчәле фигыльләр белән килгәндә, "туйганчы" сүзе яки "...ып тую" формасы ярдәмендәнаговориться — туйганчы сөйләшү, сөйләшеп тую
наслушаться — туйганчы тыңлау, тыңлап тую
е) "акрын гына" сүзләре ярдәмендәз) фигыльнең тәмамланган төр формасын ясаганда, төп фигыль белән яисә "чыгару" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә тәрҗемә ителәнапечатать — бастыру, бастырып чыгару
2) сыйфатлар ясый: бу очракта аның мәгьнәләре изафә ярдәмендә яки "...га тага (тагыла) торган", "...га элә (эленә) торган" сүзләре белән белдереләнагрудный — күкрәк...ы, күкрәккә тага торган
3) исемнәр ясыйнарукавник — җиңсә, беләксә
набалдашник — сакма, таяк чукмары, таяк башы
накрепко — нык итеп, ныклап; катгый рәвештә, кискен рәвештә
настрого — каты итеп, катгый рәвештә
насухо — коп-коры итеп, коп-коры булганчы, корытканчы
-
8 неопределённая форма глагола
грам. фигыльнең инфинитив формасы -
9 патронат
мпатронат (ятим калган балаларны дәүләт органнары кушуы буенча хезмәт ияләре семьяларында тәрбияләү формасы) -
10 пограничный
-ая; -ое1) чик буе...ы, чик буендагы...ы, чик...ы2) чик сакчылары...ы -
11 правление
-
12 причастный
I -ая; -оекатнашкан, катнашы булган, мөнәсәбәте булганII -ая; -оеграм.сыйфат фигыль...ы -
13 про-
1) фигыльләргә ялганганда, аның мәгънәләре татар теленә нигездә түбәндәге чаралар ярдәмендә биреләа) "үтү", "үткәрү" дигән фигыльләр ярдәмендәпросеять — иләктән [иләп] үткәрү
б) "бетү" яки "бетерү" дигән дәрәҗә фигыльләре беләнв) "узып китү", "үтеп китү" кебек тезмә фигыльләр ярдәмендәг) "чыгу" яки "чыгару" дигән дәрәҗә фигыльләре ярдәмендәд) "керү" яки "кертү" дигән фигыль беләне) "[үтәли] тишү", "тишеп чыгару" кебек фигыльләр ярдәмендәж) "җиткерү", "чыгару" дигән дәрәҗә фигыльләре яисә "бик яхшы", "бик нык" кебек рәвешләр беләнз) "...мый калдыру" кебек фигыль формалары ярдәмендәи) "зыян күрү", "зарар күрү" дигән фигыльләр беләнк) (-ся кисәкчәсе белән килгәндә) "туйганчы" кебек хәл фигыль формасы яисә "тую" дигән фигыль ярдәмендәл) (-ся кисәкчәсе белән килгәндә) ялгыш "ташлау", "салу", "кую" кебек сүзләр белән2) исемнәргә ялганганда, түбәндәге чаралар ярдәмендә тәрҗемә ителәа) "аз гына", "бераз" кебек рәвешләр беләнб) "яклы" дигән сүз белән -
14 суть
I жасылы, төп нигезе, төп җирлегеII уст.по сути дела — чынында, асылда
("быть" фигыленең күплектә кулланыла торган 3-нче зат хәзерге заман формасы; булу, булып тору)воинская учёба и дисциплина суть основа боеспособности армии — хәрби уку һәм дисциплина армиянең сугышчанлык сәләтенең нигезе [ул]
-
15 теократия
-
16 школьный
-
17 эллиптический
См. также в других словарях:
ланцетник — Формасы белән ланцетка охшаган, ярым үтә күренмәле, хордалы, балык сыман диңгез хайваны … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Уақыт — – материалистік философия бойынша, кеңістікпен қатар материя болмысының формасы, философиялық және жалпығылыми категория. Ол материалдық объектілердің өмір сүруінің ұзақтылығын және сол объектілердің даму процесінде өзгерулерінің (күй –… … Философиялық терминдердің сөздігі
форма — 1. Тышкы күренеш, кыяфәт, рәвеш 2. Нәр. б. билгеле бер эчтәлек белән тыгыз бәйләнгән төзелеше, рәвеше, структурасы оештыру формасы. Нәр. б. аерым төре яки стадиясе гриппның җиңел формасы 3. филос. Яшәеш ысулы, эчтәлекнең эчке төзелеше,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Мифология — Миф, мифология (гр. mythos аңыз, ертегі + logos сөз, ілім) 1) әлемді рухани тәжірибелік игерудің амалы, қоғамдық сананың формасы және алғашқы қауымдық қоғам адамының дүниетүсінігі; 2) белгілі бір халықтың мифтерінің жиынтығы; 3) мифтер туралы… … Философиялық терминдердің сөздігі
аңа — Ул алмашлыгының юнәлеш килеш формасы. АҢАРДАН – Ул алмашлыгының чыгыш килеш формасы: аннан … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
диалект — (иск. ШИВӘ) – Телнең җирле формасы: гомумхалык теленнән аермалы булган бер төркем сөйләшләрне берләштерә. Гомумхалык теленең бер социаль катламга хас булган формасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
институт — 1. Кайбер югары уку йортларының һәм фәнни оешмаларның исеме 2. Иҗтимагый мөнәсәбәтләр өлкәсендә билгеләнгән хокуклар нормасының җыелмасы яки җәмгыять төзелешенең бер формасы милек институты, никах институты 4. Җәмгыять органының билгеле формасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ию — I. Гәүдәнең, агач кәүсәсенең яки үлән сабагының югары өлешен аска таба салындыру, бөгү (сыйфат фигыль формасы – игән ). II. ИЮ – Йомшару (тире яки күңел тур.) (сыйфат фигыль формасы – иегән ) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
образ — 1. Чынбарлык күренешләрен сәнгатьчә гомумиләштереп күз алдына китерү, зиһенгә алу һәм аларны сүрәтләү формасы (әдәбияттә, сәнгатьтә, музыкада һ. б.). Нин. б. күренешне икенче бер күренеш нигезендә күрсәтмәле итеп сүрәтләү; чагыштыру. Язучы рәссам … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
система — 1. Чынбарлыктагы нәрсәләрнең үзара бәйләнеш һәм бәйлелек челтәрендәге эзлекле тәртип. Төрле эшләрнең, чараларның оештырылу тәртибе, үткәрелү рәвеше 2. Бөтендәге өлеш кисәкләр, элементлар бердәмлегенең гәүдәләнеше һәм чагылышы булган төзелеш,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шуны — а. 1. Шул алмашлыгының төшем килеш формасы, алда әйтелгән әйбер яки күренеш атамасын алмаштырып килә 2. мөн. Баш җөмләнең тәмамлыгы буларак, аныклагыч тәмамлык җөмләне баш җөмләгә бәйли. Тәмамлык җөмләдәге кем, нәрсә, ни сүзләре белән мөнәсәбәткә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
